Stoppelknollen

Nadat het graan (zoals Rogge) is geoogst, kunnen in augustus stoppelknollen op het land worden ingezaaid. Deze worden in de herfst geoogst en zowel de knollen als het blad wordt vers aan koeien, schapen of geiten gevoerd. Daarnaast kunnen stoppelknollen, die geen knollen vormen, ingezaaid worden als groenbemester.

Waar komt vlas vandaan?

Vlas wordt al ruim 10.000 jaar verbouwd in het Midden-Oosten, als basis voor geweven stoffen. Het is een plant die op vele manieren gebruikt wordt. Vlas wordt veel in West-Europa verbouwd, in Nederland vooral in de provincie Zeeland.

Hoe groeit vlas?

Vlas is een eenjarige plant die maar kort groeit en bloeit totdat het geoogst wordt. In maart wordt de plant gezaaid en in juli geoogst. De witte, blauwe of lila bloemen bloeien maar een paar uur.

Bij het verbouwen van vlas zijn minder meststoffen nodig dan bij andere planten. De vezels zijn opnieuw te gebruiken en afbreekbaar in de natuur. Om vlas te verwerken worden de volgende stappen gezet: oogsten, roteren en keren, zingelen en hekelen, spinnen en daarna weven, bleken en verven.

Waar wordt vlas voor gebruikt?

De zaden van vlas noemen we lijnzaad. Lijnzaad kun je eten en vind je bijvoorbeeld in muesli en brood. Het lijnzaad van dit vlas wordt gebruikt in het brood van De Viermarken! Uit lijnzaad kan ook olie gehaald worden. Lijnolie wordt gebruikt in verf, make-up en voor linoleum en medische doelen.

Er worden vezels uit de plantstengel gehaald. Deze worden gebruikt in de auto-industrie en als isolatiemateriaal. Van de plantvezel kan ook linnen gemaakt worden; een zachte, sterke en duurzame stof die lekker aanvoelt. Linnen wordt gebruikt voor onder andere lakens, slopen, theedoeken en kleding.

Waar komt gerst vandaan?

Gerst stamt waarschijnlijk af van de wilde gerst uit het warme Midden-Oosten en wordt al 7000 jaar gebruikt. Het groeit nu ook in gebieden waar het vochtiger en minder warm is, zelfs tot aan de poolcirkel en de Himalaya. In Europa was gerst de eerste graansoort die mensen verbouwden.

Hoe groeit gerst?

Er bestaat zomer- en wintergerst. De wintergerst wordt in oktober gezaaid en moet genoeg kou gehad hebben om te kunnen bloeien in de tweede helft van mei. De zomergerst wordt vanaf half februari gezaaid en bloeit wat later. De aar (zo noemen we de ‘bloem’ met gerstekorrels) is te herkennen aan de lange naalden.

Waar wordt gerst voor gebruikt?

Om de gerstekorrels heen zitten kapjes die eerst gepeld moeten worden voordat wij mensen de korrels kunnen eten. Die gepelde korrels noemen we gort. In de Middeleeuwen werd gort al tot brij gekookt en werden er koeken en platte broden van gemaakt. Gerst bevat weinig gluten en is daarom minder geschikt voor het bakken van brood. Gerst wordt als veevoer gebruikt en als grondstof voor bier. Met één kilo gerst kan ongeveer zes liter bier geproduceerd worden.

Waar komt lupine vandaan?

Lupines worden al vele eeuwen gegeten in landen rond de Middellandse Zee (witte lupine) en in de Andes (Andeslupine).

Hoe groeit lupine?

De lupine hoort bij de vlinderbloemigen. In de knolletjes in de wortels zit stikstof en daarom heeft het geen stikstofbemesting nodig. Zaaien van lupine kan vanaf half maart. Na 1 tot 3 weken komen de planten op, afhankelijk van de temperatuur. Rond half mei of juni bloeien ze. Lupine kan maar één keer in de zes jaar op hetzelfde stuk verbouwd worden. De oogsttijd varieert per ras en per soort van half augustus tot half oktober.

Lupine is belangrijk voor vergroening en verduurzaming van akkerbouw, doordat de plant zelf stikstof kan binden en weinig voeding nodig heeft, kan de plant gebruikt worden als bodemverbeteraar. Daarnaast trekt de plant met zijn bloemen insecten aan en is het een plantaardige eiwitvervanger.

Waar wordt lupine voor gebruikt?

Lupine wordt nu vooral als veevoer gebruikt. Maar er wordt nagedacht of lupine ook voor ons als mensen goede voeding kan zijn. Lupines zijn bitter van smaak. Pas nadat ze lang zijn geweekt en de bitterstoffen eruit zijn gewassen, kunnen ze worden gegeten.  Als zoete lupinerassen beter doorontwikkeld kunnen worden, kunnen wij ze zelfs ook rauw eten. Bijvoorbeeld als gehele boon of verwerkt in salades of humus-achtige producten. In brood en andere levensmiddelen kunnen vermalen bonen worden verwerkt. Lupines worden de laatste jaren ook veel gebruikt in kwalitatieve vlees vervangende producten omdat er veel eiwitten in zitten (30-35%) en er geen zetmeel in zit.

Waar komt boekweit vandaan?

Boekweit komt uit Midden- en Oost-Azië en wordt al 8000 jaar verbouwd. Sinds 400 jaar wordt het ook verbouwd in Nederland.

Hoe groeit boekweit?

Boekweit hoort niet bij de grassenfamilie, zoals de andere graansoorten, en is dus niet een echt graan. Boekweit kan niet goed tegen nachtvorst. Daarom kan het pas gezaaid worden van half mei tot half juli. De wit tot roze bloemen bloeien van juni tot en met augustus. Het is een eenjarige kruidachtige plant. De vruchten van de plant noemen we boekweitkorrels. Deze driehoekige zaadjes lijken op beukennootjes. Boekweit en rogge werden vroeger om het jaar wisselend op elkaars stuk verbouwd, vooral op arme zandgronden en heidevelden die geschikt gemaakt werden voor landbouw. Kleine akkertjes in venen werden bijvoorbeeld door branden geschikt gemaakt voor verbouw van boekweit.

Waar wordt boekweit voor gebruikt?

Boekweit is glutenvrij, daardoor is het niet geschikt om brood van te maken. Wel voor crackers, pannenkoeken en bijvoorbeeld pizzabodems. Boekweit bevat verschillende vitamines B en mineralen.

Waar komt tarwe vandaan?

Tarwe werd ongeveer 10.000 jaar geleden voor het eerst in het Midden-Oosten verbouwd en gebruikt. Nu is tarwe wereldwijd de meest verbouwde graansoort.

Hoe groeit tarwe?

Er zijn verschillende soorten tarwe. De tarwe die nu gebruikt wordt, is familie van spelt, emmer en durum. Door tarwe steeds beter te ontwikkelen is de opbrengst steeds hoger geworden. Tarwe is een eenjarige plant. Er bestaan veel soorten, zoals zomer-, winter- en overgangstarwe. Het verschilt per soort hoe voedzaam tarwe is.

Waar wordt tarwe voor gebruikt?

Een graankorrel bestaat uit drie delen: de kiem, de meelkern en de zemel. Als de korrels fijn gemalen worden, krijg je volkorenmeel. Als de zemelen uit het meel worden gehaald, blijft er bloem over. Van meel en/of bloem maken we brood, cake, pannenkoeken, pasta en couscous. Volkoren tarweproducten gemaakt van meel zijn gezonder dan witte tarweproducten gemaakt van bloem. In tarwe zitten veel vezels, vitamines en mineralen, maar ook gluten.

Waar komt haver vandaan?

Deze graansoort wordt al ruim 9000 jaar verbouwd, vooral in Zuidoost-Europa en Zuidwest Azië.

Hoe groeit haver?

Haver is een eenjarige plant uit de grassenfamilie. De zaden worden van februari tot april ingezaaid en haver bloeit in juni met een pluim. De oogst op zandgrond vindt plaats vanaf juli tot half augustus en op kleigrond in augustus. Vroeger was er naast witte haver ook nog gele en zwarte haver.

Waar wordt haver voor gebruikt?

Haver is vrij van gluten en heeft naast verschillende vitamines, magnesium en ijzer, een hoog gehalte aan eiwitten, essentiële aminozuren en onverzadigde vetzuren. In de Middeleeuwen werd haver naast veevoer ook gebruikt voor ons eten, zoals haverkoeken, haverbrij en haversoep. Haver was het belangrijkste graan voor de bierbrouwerij. Pas later is men hiervoor gerst gaan gebruiken. Havermout is gedroogde, gepelde en geknipte haver. Havermout wordt gebruikt als ontbijt, als ingrediënt van muesli, brood, havermelk en gebak. Omdat havermout net zoals andere volkorengranen veel voedingsvezels bevat, is het gezonde voeding.

Waar komen veldbonen vandaan?

Sinds 1850 worden er al veldbonen in Nederland verbouwd. Er was jarenlang minder interesse, maar de laatste jaren is er meer aandacht voor de teelt van plantaardige eiwitten. Er bestaan verschillende soorten die vroeger vooral in Friesland en Groningen werden verbouwd. Tegenwoordig worden veldbonen ook in Frankrijk en Groot-Brittannië verbouwd.

Hoe groeien veldbonen?

De veldboon hoort bij de vlinderbloemigen. De veldboon heeft stikstofwortelknolletjes en kan stikstof uit de lucht binden, zo komt de stikstof beschikbaar voor de plant. Stikstofbemesting is dus niet nodig. Er bestaan zomerveldbonen die gezaaid worden van februari tot april en geoogst rond september of oktober. De winterveldbonen worden gezaaid vanaf oktober en in augustus geoogst. Doordat ze vrij lang bloeien zijn ze belangrijk voor insecten, zoals de wilde bij.

Waar worden veldbonen voor gebruikt?

De veldboon is de nieuwe eiwitplant. Naast krachtvoervervanger voor rundvee is het ook een interessant alternatief voor soja uit het buitenland voor ons als mens. Met de bonen kunnen dierlijke eiwitten vervangen worden door plantaardig eiwit. Daarnaast kan bonenmeel gebruikt worden in voedselproducten. Voor een kleine groep mensen met een tekort aan een specifiek enzym kan de boon ziekmakend zijn.

Waar komt rogge vandaan?

Rogge werd 4000 jaar voor Christus al in de buurt van de Zwarte Zee verbouwd. Later is het steeds verder verspreid en staat het nu over heel Europa.

Hoe groeit rogge?

Er bestaat zomer- en winterrogge. De plant groeit makkelijk op een zanderige bodem en heeft weinig voeding nodig. Rogge kan wel 10 tot 15 jaar op dezelfde plek verbouwd worden en is niet gevoelig voor ziektes en dierlijke plagen. Daarom hoeven er weinig bestrijdingsmiddelen gebruikt te worden. Roggekorrels zijn lang, in kleuren van grijsgroen tot geel.

Waar wordt rogge voor gebruikt?

Doordat rogge op plekken kan groeien waar andere granen niet kunnen groeien, gebruiken mensen het sinds de Middeleeuwen veel voor brood. Van rogge maken we bloem en volkorenmeel en dat gebruiken we bijvoorbeeld voor roggebrood, knäckebröd of ontbijtkoek. In rogge zitten veel vezels en gluten. Het zorgt ervoor dat je lang vol zit waardoor je minder eet.

Net als van alle andere granen kun je van de plant die overblijft stro maken. De moderne graanrassen zijn korter dan vroeger. Stro werd vroeger gebruikt als matrasvulling en nu ook nog als dakbedekking en strooisel in stallen.